Κομμένα φτερά

Δυσκολεύτηκα πολύ να αποφασίσω ποιές θα είναι οι τελευταίες δύο ταινίες από μόλις επτά που πρέπει να παραθέσω ως τις καλύτερες, ή έστω τις πιο αγαπημένες (πάντοτε για τα δικά μου κριτήρια). Αφήνω πάρα πολύ υλικό απ’ έξω - όχι μόνο ταινίες αλλά και σκηνοθέτες, χρονικές περιόδους, κινηματογραφικά είδη ή ακόμα και ολόκληρες σχολές που κάποτε έγραψαν ιστορία. Αν με ξαναρωτούσαν, πιθανόν αύριο κιόλας να διάλεγα κάποιες άλλες ταινίες στη θέση τους. Προσπαθώντας να βρω κάποια συνέπεια μεταξύ των επιλογών μου προτίμησα να επικεντρωθώ στις ισχνές ιδεολογικές τους συγγένειες – επηρεασμένος ίσως και από τα γεγονότα που τρέχουν γύρω μας χωρίς να υπολογίζουν προσωπικές ευαισθησίες και γλυκόπικρες νεανικές αναμνήσεις.

Ταινία νούμερο 6 (από 7):

Μπραζίλ (Brazil, 1985, dir: Terry Gilliam)

Ένας ανθρωπάκος μπλεγμένος στα γρανάζια μιας ανελέητης γραφειοκρατείας προσπαθεί να διορθώσει ένα ασήμαντο τυπογραφικό λάθος που κόστισε την ελευθερία ενός αθώου πολίτη. Ο ανθρωπάκος κοιμάται και ονειρεύεται ότι έχει φτερά και μπορεί να πετάξει, ότι είναι ήρωας που σώζει μία άγνωστη αγαπημένη από απαίσια τέρατα - ενώ παράλληλα βιώνει την καθημερινότητα μίας γκρίζας μελλοντικής κοινωνίας που θυμίζει αμυδρά κάτι από το παρελθόν. Ο αμερικανός σκηνοθέτης Terry Gilliam (γνωστός και από τη μακρόχρονη συνεργασία του με τους Βρετανούς Monty Pythons) καταφέρνει να κατασκευάσει έναν φανταστικό εφιαλτικό κόσμο που παραπέμπει στο «1984» του George Orwell και ταυτόχρονα να τον σατιρίσει με το μοναδικό του αλλοπρόσαλλο στυλ, παρουσιάζοντας τον παραλογισμό μιας υποταγμένης – σχεδόν υπνωτισμένης – κοινωνίας και μιας βιομηχανοποιημένης ζωής χωρίς άλλη ελπίδα πέρα από τη φυγή στο καταφύγιο της τρέλας.

Το “Brazil” είναι μία εξαιρετικά επικαιρη ταινία. Μιλάει για συντηρητικούς δημόσιους υπαλλήλους που φακελώνουν τους πάντες, για αγανακτισμένους πολίτες που το σύστημα βαφτίζει τρομοκράτες και για ρομαντικούς έρωτες που διαλύονται από τη βίαιη επιβολή ενός απρόσωπου και άδικου νόμου. Σχεδόν όλα όσα προφητεύει αυτή η ταινία έχουν επαληθευτεί πια στις μέρες μας. Από τις πλαστικές επεμβάσεις των κυριών της καλής κοινωνίας και τα εξίσου πλαστικά γεύματα τους, μέχρι τις κάμερες που παρακολουθούν αδιακρίτως το κάθε μας βήμα και τα αποστειρωμένα βασανιστήρια που αποσπούν ομολογίες ανύπαρκτων εχθρών ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος. Είναι υπερβολική ίσως η ματιά του Gilliam και ώρες-ώρες μοιάζει με ένα μπαρόκ ψυχεδελικό παραλήρημα χωρίς συγκεκριμένο ειρμό ή στόχο. Ωστόσο, αν την αποκωδικοποιήσει κανείς θα ανακαλύψει πως δυστυχώς αντιστοιχεί σε καταστάσεις που εικοσιδύο χρόνια μετά είναι ανατριχιαστικά πραγματικές.